Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Η πριν στείρα σήμερον Χριστού τον Πρόδρομο τίκτει.
Το γενέθλιον του Προδρόμου
Όταν φύγει η Χάρη απ’ την ψυχή του ανθρώπου κι έλθει το σκότος, κι η αμαρτία και ο κόσμος της φθοράς και της απάτης, η ψυχή, τότε, ξέρετε, βρίσκεται στη μεγαλύτερη δοκιμασία της. Στη μεγαλύτερη δοκιμασία της! Γιατί το χειρότερο απ’ όλα, λέει ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος, στα «Ασκητικά» του, είναι να μας αφήσει η Χάρη του Θεού. Η Θεία εγκατάλειψη, όπως τη λέει. Η Θεία εγκατάλειψη!
Δεν πά’ να μας έγκαταλείψουν όλοι, και συγγενείς και φίλοι και γνωστοί; Δεν πά’ να μας πάρουν Τη θέση που έχομε; Δεν πά’ να μας πάρουν τα αγαθά και τα υπάρχοντα όλα; Δεν πά’ να μας βρίζουν και να μας κατηγορούν όλοι; Δεν πά’ να ’χουν όλοι τα προσωπικά δεδομένα μας; Και τι έγινε; Εδώ τα ’χει ο Θεούλης. Δεν ειν’ τίποτα αυτό. Το χειρότερο είναι, να μας εγκαταλείψει η Χάρη του Θεού. Τότε είμαστε σε θλίψη απαραμύθητη. Σε θρήνο ανείπωτο. Σε κατάσταση δυσπερίγραπτη. Αυτό είναι η κόλαση! Κόλαση! Κόλαση!
Κολούω, το ρήμα στα λατινικά ή στα αρχαία, σημαίνει κλαδεύω. Σημαίνει απουσιάζω. Κι αυτό είναι φοβερό. Να μείνει η ψυχή μόνη της. Άλλωστε, αμαρτία, κατά τον Μεγάλο Βασίλειο, τι είναι; Απουσία Θεού. Απουσία Θεού! Και αντέχει ο άνθρωπος, χωρίς τον Θεό του; Όχι! Δεν αντέχει χωρίς τον Θεό του! Πληγώνεται καίρια. Υποφέρει. Φωνάζει. Μελαγχολεί. Διαμαρτύρεται. Τρελαίνεται. Γκρεμίζεται στον γκρεμό. Δεν μπορεί, ν’ αντέξει και να βαστάξει την απουσία του Θεού. Την απώλεια του Θεού. Τη Θεία εγκατάλειψή.
Γι’ αυτό και σήμερα έχουμε τόση δυστυχία και ταλαιπωρία και τόσα δεινά, γιατί αφήσαμε κάποιοι τον Θεό μας. Δεν έχουμε τον Θεό μας. Τον Χριστό μας. Την Παναγία μας. Την Εκκλησία μας. Τη Ρωμιοσύνη μας. Την ομορφιά αυτή. Τη Θεϊκή Χάρη. Άμα έχεις Τη Χάρη του Θεού, όλα τα έχεις. Όλα τα μπορείς. Όλα τα βαστάζεις.
Κι ας ανεβαίνεις τον πιο ανηφορικό και ανάντη [απέναντι] Γολγοθά. Κι ας έχεις αρρώστειες. Κι ας έχεις φτώχειες. Κι ας έχεις βάσανα. Η Χάρη του Θεού σε κρατάει και αντέχεις και βαστάς όλα τα μαρτύρια. Και σε χαριτώνει και σε ομορφαίνει. Κι ακόμα στηρίζεις και άλλους, που σε βλέπουνε. Γιατί είμεθα όλοι παράγοντες αγωγής, όπως θα ’λεγε η σημερινή παιδαγωγική επιστήμη.
Παράγουμε αγωγή. Δηλαδή, οδηγούμε με τη συμπεριφορά μας και επηρεάζουμε και τους άλλους. Να το! Επηρεάζουμε και τους άλλους! οι άλλοι παρατηρούν. Και μάλιστα τους χριστιανούς. Όλους. Όλους! Όχι μόνο τους παπάδες, τους καλόγερους. Όλους! Πώς θα περπατήσομε, πώς θα μιλήσομε, αν θα νηστεύσομε τη νηστεία των αγίων Αποστόλων. Που ’ν το ωραίο το Σαρακοστάκι; Το ξεχάσαμε μερικοί. Λοιπόν. Βέβαια!
Εκείνοι μπορεί να μην νηστεύουν. Εκείνοι μπορεί να μην… άλλα παρατηρούν τους χριστιανούς. Γιατί; Ξέρετε γιατί; Όχι για να τους κρίνουν. Τι να κρίνεις τώρα; Κυρίως και κατ’ εξοχήν, να βγάλουνε το άχτι τους, που αυτοί δεν το κάνουν. Και να πούνε μέσα τους: «Βρε, να! υπάρχει κάποιος που το κάνει, τουλάχιστον». Και βγάζει το άχτι του αυτός ο άνθρωπος. Το καταλαβαίνετε αυτό; Μπορείτε, να το εξηγήσετε αυτό; Τι μυστήριο είναι η ψυχή του ανθρώπου; Βγάζουν το άχτι τους. Υπάρχει ένας άνθρωπος. Θα μου πεις: «Πού το ξέρεις, πάτερ;» Το ’χω ακούσει από πολλούς.
Μου ’λεγε κάποιος παλιά: «Πάτερ, εγώ, όταν περνάω έξω από εκκλησία, δεν κάνω τον σταυρό μου. Μπορεί να ’μαι και μέσα στο λεωφορείο, μέσα στο ο,τιδήποτε, δεν κάνω. Αλλά ξέρεις;» μου λέει. «Βγάζω το άχτι μου, όταν βλέπω τους ανθρώπους, που ’ναι στο λεωφορείο ή στο δρόμο, που περνάνε, και κάνουν τον σταυρό τους». «Εσύ γιατί δεν τον κάνεις;», λέω. «Μ’ έχει δέσει ο διάβολος», λέει. Αλήθεια είπε! Χε… χε… χε… Αλήθεια είπε! Αλήθεια είπε! «Δεν μπορώ να σηκώσω το χέρι μου», λέει. Το καταλαβαίνετε αυτό; Εμείς να το σηκώνομε. Υπάρχουν άνθρωποι, που δεν μπορούν να το σηκώσουν. Το ξέρετε; «Ου γαρ πάντων η πίστις», λέει ο απόστολος Παύλος.
Δεν είναι ίδιον γνώρισμα πάντων των ανθρώπων η πίστις. Ε… Δώρο είναι! Γι’ αυτό παρακαλούμε τον Θεό, να μας στερεώνει κάθε μέρα. Ή, «Δεν μπορώ να πάω, πάτερ, στην εκκλησία», λέει. «Αλλά χαίρομαι, όταν περνώντας απ’ την εκκλησία καί βλέπω ανθρώπους, να μπαίνουν και να βγαίνουν. Ξέρεις πώς αισθάνομαι; Σαν να πηγαίνω εγώ». Για καταλάβετε. Γι’ αυτό είναι και μεγάλη και η ευθύνη μας απέναντι των ανθρώπων. Όλων των ανθρώπων. Και των αθέων…
Δεν υπάρχουν άθεοι. Είναι οι θεατρίνοι της απιστίας. Έχουν τους λόγους, που το λέει ο καθένας. Για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Βεβαίως! Λοιπόν. Έχουμε ευθύνη. Έχουμε ευθύνη! Διότι κοιτάνε. Κι έχουν τόση ανάγκη οι άνθρωποι από τον Θεό. Τόση ανάγκη από την Εκκλησία. Τόση ανάγκη από Τη Χάρη του Ιησού Χριστού. Τόση ανάγκη από την Παναγία. Όχι από τίποτ’ άλλο. Όχι από τίποτ’ άλλο!
Είχαμε παλιά έναν καθηγητή, -Θεός συγχωρέσει τον- πήγαινα και τον έβλεπα. Μου έλεγε, «Πάτερ, τι δεν θα σου έδινα; και τη θέση μου και τα βιβλία μου και τα διδακτορικά μου κι ο,τι άλλο, να ’χα λίγη από την πίστη που έχεις». – Δεν έχω πίστη, αλλά αυτός έτσι νόμιζε. – «Να ’χα λίγη από την πίστη που έχεις. Ας ήμουνα χαμάλης στον Περαία. Ν’ ανέβαζα και να κατέβαζα τα φορτία. Τι να το κάνω, που δεν έχω; Σε παρακαλώ, να ’ρχεσαι να μου λέεις ψαλμούς, να μου λέεις κομμάτια απ’ το Ευαγγέλιο, θέλω δεν θέλω. Ξέρεις; μου κάνει καλό». Θεός σχωρέσει την ψυχούλα του. Βέβαια!
Γιατί θέλουμε την πίστη; Γιατί προερχόμεθα από τον Θεό. Προερχόμεθα από τον Θεό! Είμαστε φτειαγμένοι απ’ Αυτόν. Είμαστε γενειά Του, που λέγαν, ακόμη κι οι αρχαίοι Ελεάται φιλόσοφοι της Κάτω Ιταλίας. Προερχόμεθα από τον Θεό! και πηγαίνομε στον Θεό. Είμεθα, δηλαδή, πώς το λέει; Εκ κατασκευής ένθεοι. Η πίστη στον Θεό είναι δομικό στοιχείο της προσωπικότητος. Δεν την βάλαν οι παπάδες. Εμείς, πολλές φορές, κάνομε πολλές βλακείες, να σας τη βγάλομε και δεν βγαίνει. Δεν την βάλαν οι παπάδες!
Ούτε, όπως λεν κάποια συστήματα, το κάνει ο άνθρωπος από ανάγκη. Όχι. Όχι! Είναι μέσα στην ψυχή μας αυτό το πράγμα. Όταν μας έφτειαχνε ο Θεούλης, μας έβαλε και αυτό. «Η πίστις του είναι Θεόν» -ετεροπροσωπία- «φυσικώς ημίν εγκατέσπαρται», λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Η πίστις στην ύπαρξη του Θεού είναι εγκατεσπαρμένη μέσα μας εκ φύσεως. Εκ κατασκευής. Εκ κατασκευής! Πώς λέμε και στη Γεωμετρία για διάφορα σχήματα; Ό,τι δεν αποδεικνύεται, είναι εκ κατασκευής αυτό. Άμα κάτσεις να το αποδείξεις, δεν θα το αποδείξεις ποτέ.
Έτσι και η ψυχή, λοιπόν, είναι αυταπόδεικτη. Γι’ αυτό, ερχόμενος ο Ιησούς Χριστός, όπως λεν οι απολογηταί μας, επί της γης, για δύο πράγματα δεν μας μίλησε. Για την ύπαρξη, για την ακρίβεια, δύο πραγμάτων δεν μας μίλησε: για την ύπαρξη του Θεού και την ύπαρξη της ψυχής μας. Γιατί αυτά τι είναι; Αυτονόητα. Αυτονόητα! Οπότε, όταν μιλάμε για τα αυτονόητα, είμαστε, το λιγότερο, ανόητοι. Αυτονόητα! Γιατί η ψυχή, από μόνη της, ζητάει τον Θεό της. Κι όταν δεν τον έχει, όπως είπα και πριν, υποφέρει.
Ξέρει, λοιπόν, για να επανέλθω πάλι στον άγιο Ιωάννη, ο άγιος Ιωάννης ξέρει την αξία της ανθρώπινης ψυχής, όσο λίγοι. Κι είναι τόσο στοργικός. Τόσο στοργικός, απέναντι στους ανθρώπους. Και περισσότερο στους αμαρτωλούς ανθρώπους. Στους βαρυφορτωμένους ανθρώπους. Στους δυσκολεμένους ανθρώπους. Εκεί έχει περισσή στοργή και δίνει και δείχνει ρέστα αγάπης!
Γι’ αυτό, σας παρακαλώ, μην τον αφήνομε τον άη – Γιαννάκο μας, που σήμερα γιορτάζουμε το γενέθλιά του. Έτσι. Μην τον αφήνομε τον άη – Γιαννάκο μας, τον Πρόδρομο. Είναι μπροστά απ’ τον Χριστό μας, τον αφέντη.
Έρχεται εκείνος κι ετοιμάζει το δρόμο του Ιησού Χριστού στην ψυχή μας. Και ύστερα Τον καλωσορίζει στην ψυχή μας, για λογαριασμό μας. Για λογαριασμό μας! το ξέρετε αυτό; Πόσο μεγάλη αγάπη είναι ο άγιος Ιωάννης, ο Πρόδρομος, για την Εκκλησία και για όλους μας! Πόσο μεγάλη αγάπη είναι!
Απόσπασμα από το βιβλίο του μακαριστού Γέροντα, Αρχιμανδρίτη, π. Ανανία Κουστένη, «Λόγοι για το άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο», Ακτή, Λευκωσία, 2010.
