Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Μιλώντας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε μια ομιλία του για το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου λέγει και τα εξής χαρακτηριστικά : «Ω Παρθένε θεία και τώρα ουράνια, πώς να περιγράψω όλα τα δικά σου [χαρίσματα]; Πώς να σε δοξάσω, εσένα τον θησαυρό της δόξας; Ακόμα και η μνήμη σου μόνο αγιάζει αυτόν που την χρησιμοποιεί. Προς εσένα και η κλίση μόνο καθιστά τον νου καθαρώτερο, ανεβάζοντάς τον αμέσως προς θείο ύψος»1.
Αγιαζόμαστε, όταν πλησιάζουμε την Υπεραγία Θεοτόκο, διότι είναι η Μητέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αυτήν διάλεξε ο Θεός απ΄ όλο το ανθρώπινο γένος, προκειμένου να διακονήσει το σχέδιο της Θείας Ενανθρωπήσεως.
Αγιαζόμαστε, γιατί η καθαρότητά της, όχι μόνο της ψυχής αλλά και του σώματος, υπερβαίνει και αυτές ακόμη τις αγγελικές δυνάμεις. Γι’ αυτό και ο Αρχάγγελος της χαράς την ημέρα του Ευαγγελισμού, την ονομάζει «Κεχαριτωμένη», δηλαδή πεπληρωμένη από τη θεϊκή χάρη. Κεχαριτωμένη, διότι ήταν «πλήρης πασών των χαρίτων του Αγίου Πνεύματος», όπως θα θα τονίσουν οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Αγιαζόμαστε, γιατί η καθαρότητά της, όχι μόνο της ψυχής αλλά και του σώματος, υπερβαίνει και αυτές ακόμη τις αγγελικές δυνάμεις. Γι’ αυτό και ο Αρχάγγελος της χαράς την ημέρα του Ευαγγελισμού, την ονομάζει «Κεχαριτωμένη», δηλαδή πεπληρωμένη από τη θεϊκή χάρη. Κεχαριτωμένη, διότι ήταν «πλήρης πασών των χαρίτων του Αγίου Πνεύματος», όπως θα θα τονίσουν οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Αγιαζόμαστε, γιατί έφερε στον κόσμο, όχι απλώς την ουράνια βροχή, αλλά αυτόν τον Κύριο των νεφελών. Συνέλαβε στα πανάχραντα σπλάχνα της εκ Πνεύματος Αγίου τον Μονογενή Υιό του Θεού, εβάστασε στην άχραντη γαστέρα της «τον βαστάζοντα πάντα» και εγέννησε αφθόρως υπέρ έννοιαν Εκείνον που είναι ο δημιουργός των ορατών και των αοράτων.
Αγιαζόμαστε, γιατί στο πανάγιο πρόσωπό της συγκεντρώθηκαν όλα τα χαρίσματα του Παναγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό γεμάτος θαυμασμό ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θα γράψει : «Ω γλυκυτάτη και πράγμα και όνομα Μαριάμ, τι πάθος είναι τούτο, όπου αισθάνομαι εις τον εαυτόν μου; Εγώ δεν ημπορώ να χορτάσω τους επαίνους των μεγαλείων σου! Όσον γαρ περισσότερον τα επαινώ, τόσο περισσότερον τα ορέγομαι, και ο πόθος μου επ’ άπειρον προβαίνει, και η επιθυμία μου ακόρεστος γίνεται…»2.
Αγιαζόμαστε κι εμείς απόψε, πλησιάζοντας την παναγία μορφή της και, μαζί με τον Αρχάγγελο της επαγγελίας, της απευθύνουμε αυτό το μυριόστομο «ΧΑΙΡΕ» μαζί με ολόκληρη την Εκκλησία του Χριστού, την εν ουρανοίς και την επί της γης.
Ένα τροπάριο της αποψινής Ακολουθίας, ποίημα του Ιωσήφ του Υμνογράφου, την ονομάζει «ράβδο μυστική»3.
Α. Η ράβδος η μυστική
Μας μεταφέρει ο ιερός υμνογράφος στην Παλαιά Διαθήκη και μας υπενθυμίζει τη συγκατάβαση του Θεού στον περιούσιο λαό του Θεού, τα ουράνια μηνύματα και τις προτυπώσεις για την επίγεια παρουσία του Μεγάλης Βουλής Αγγέλου από την Παρθένο Μαρία.
Το ιερό βιβλίο των Αριθμών μάς διασώζει τη θλιβερή ιστορία της αποστασίας του ισραηλιτικού λαού και συνάμα τη θεϊκή επέμβαση με αποδέκτη, όχι μόνο αυτόν το λαό, αλλά και το λαό της Χάριτος, αφού άλλωστε η Παλαιά Διαθήκη προετοιμάζει τον ερχομό της Καινής.
Στην αμφισβήτηση της αρχηγίας του Μωϋσέως και την επανάσταση εναντίον του και εναντίον του Ααρών από ομάδα Ισραηλιτών με αρχηγό τον Κορέ, ο θεόπτης αφήνει την επίλυση της υποθέσεως στο Θεό.
Τοποθετεί στη Σκηνή του Μαρτυρίου ράβδους, προκειμένου να δείξει ο Θεός την εύνοιά Του στο πρόσωπο εκείνο στο οποίο αναπαύεται το Πνεύμα Του.
Και η απάντηση του Θεού ήταν σαφέστατη· ο Ααρών ήταν ο εκλεκτός αρχιερεύς που θα διακονούσε μαζί με τη φυλή του το έργο της λατρείας του Θεού.
«Εγένετο τη επαύριον και εισήλθε Μωϋσής και Ααρών εν τη σκηνή του μαρτυρίου, και ιδού εβλάστησεν η ράβδος Ααρών εις οίκον Λευί και εξήνεγκεν βλαστόν και εξήνθησεν άνθη και εβλάστησε κάρυα. Και εξήνεγκε Μωϋσής πάσας τας ράβδους από προσώπου Κυρίου προς πάντας υιούς Ισραήλ, και είδον και έλαβον έκαστος την ράβδον αυτού»4.
Αυτή η ιερή ιστορία είναι ένα θαύμα, αλλά συγχρόνως και μια θαυμαστή προτύπωση. Στο άνθισμα της ξηράς ράβδου του Ααρών, οι Πατέρες της Εκκλησίας είδαν τη θαυμαστή προτύπωση της κατά Σάρκα Γεννήσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού από την Παρθένο Μαρία. Συνέλαβε υπερφυσικά και ανερμήνευτα και έτεκε το άνθος το αμάραντο, τον Ιησού Χριστό.
Β. Η ράβδος η μυστική
Αν αυτό το γεγονός από το βιβλίο των Αριθμών μάς φανερώνει τη θαυμαστή επέμβαση του Θεού, προκειμένου να κατασιγάσει τον γογγυσμό του περιούσιου λαού και να αποσοβήσει την απειλή του θανάτου, η «ράβδος η μυστική», η Παρθένος Μαρία, ακατέργαστη από ανθρώπινη δύναμη, προσφέρει στον κόσμο τον ανθό της ζωής, τον παρθενικό της τόκο, που είναι ένα ουράνιο άνθισμα χαράς για τον πεπτωκότα άνθρωπο και συγχρόνως ανάπλαση του ανθρωπίνου γένους και όλης της δημιουργίας.
Γι’ αυτό και όσοι μετέχουν στη ζωή της Θεοτόκου, στη ζωή του μυστικού σώματος του Χριστού που είναι η Εκκλησία, ανθίζουν και καρποφορούν καρπούς πνευματικούς.
Είναι και αυτοί ευωδέστατα άνθη του Παραδείσου. Γίνονται κλάδοι της μυστικής ράβδου της Θεοτόκου και αποτελούν έναν επίγειο Παράδεισο με προορισμό τον ουράνιο και την ατελεύτητη τελειότητα στη Βασιλεία των Ουρανών.
Άλλωστε αυτός είναι και ο σκοπός της Εκκλησίας : να μεταβάλλει τον άνθρωπο της αμαρτίας σε άνθρωπο του Θεού. Και το μεγαλύτερο θαύμα δεν είναι η θεραπεία ενός ασθενούς, ούτε η ανάσταση ενός κεκοιμημένου, αλλά το θαύμα της μετανοίας, η επιστροφή του πεπτωκότος ανθρώπου.
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος είναι χαρακτηριστικός στο σημείο αυτό : «Ο στενάζων μίαν ώραν υπέρ της ψυχής αυτού, κρείττων εστί του εγείροντος τους νεκρούς εν τη προσευχή αυτού. Ο αξιωθείς ιδείν εαυτόν, ούτος κρείττων εστί του αξιωθέντος ιδείν τους αγγέλους»5.
Ας καταθέτουμε, λοιπόν, το σεβασμό μας και την ευλάβειά μας στη Μητέρα του Θεού. Ας ακουμπάμε στη ράβδο τη μυστική για να καρποφορήσουμε, προκειμένου «έγκαρποι και πλήρεις έργων αγαθών επειγώμεθα, ίνα φυτευθέντες εν τω οίκω Κυρίου, εν ταις αυλαίς του Θεού ημών εξανθήσωμεν εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών»6.
«Δέσποινά μου υπεραγία Θεοτόκε, σπλαχνίσθητι επ΄ εμοί τω απόρω και ελεεινώ και ποίησον μετ’ εμού τα ελέη σου τα πλούσια, ίνα σεσωσμένος υμνώ τον εκ σου σαρκωθέντα Χριστόν τον Θεόν ημών»7.
1 Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, «Ομιλία ΛΖ’, Εις την Κοίμησιν της πανυπεράγνου αγίας Θεοτόκου», ΕΠΕ 10,461-463
2 Αγ. Νικοδήμου Αγιορείτου, «Κήπος Χαρίτων», εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονική, Ε’ Έκδοσις, σελ. 214
3 Ζ΄ ωδή του Κανόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου
4 Αριθμ. 17,23-24
5 Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγοι ασκητικοί, Λόγος ΝΔ΄, εκδ. Ιερά Μονή Ιβήρων, Άγιον Όρος 2012, σελ. 690
6 Μεγ. Βασιλείου, «Ομιλίαι εις την Εξαήμερον», Ομιλία Ε΄, κεφ. 10, PG 29b, 116D-117
7 Ευχη εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον, Κάθισμα ΙΔ΄, Ψαλτήριον Προσευχητικόν, εκδ. Ιερόν Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου,
Άγιον Όρος 2015 Β΄ έκδοσις, σελ. 210
